KAPALI ALAN (CONFINED SPACE) ÇALIŞMALARINDA İŞ İZİN SİSTEMİNİN (PERMIT TO WORK) UYGULANMASI

. GİRİŞ
Kapalı alanlar (confined spaces), yapısal özellikleri ve sınırlı giriş-çıkış imkanları nedeniyle işçi sağlığı ve güvenliği açısından ciddi riskler barındıran çalışma ortamlarıdır. Bu tür alanlar, yetersiz doğal havalandırmaları, toksik gaz birikimi, fiziksel engeller ve kurtarma zorlukları gibi çok çeşitli tehlikeler taşır. Endüstriyel tesislerden tarım alanlarına kadar pek çok sektörde rastlanabilen kapalı alanlar, iş kazası istatistiklerinde ölümlü olayların en sık görüldüğü yerlerden biri olarak öne çıkmaktadır. ANSI/ASSE A10.43 standardı ve diğer uluslararası standartlar ile rehberler, kapalı alanların olası risklerini tanımlamakta ve bu risklerin yönetilmesine yönelik çerçeveler sunmaktadır. Bu bağlamda, kapalı alanlarda gerçekleştirilen her türlü çalışmanın sistematik bir şekilde planlanması ve iş izin sistemleri uygulanarak yürütülmesi büyük önem taşır. İş izin sistemleri, risk temelli yaklaşımın bir parçası olarak, hem çalışmaların güvenli şekilde yürütülmesini sağlar hem de görevli personelin sorumluluklarını açık bir biçimde tanımlar.

2. KAPALI ALAN NEDİR? NEDEN TEHLİKELİDİR?
   Kapalı alan, giriş ve çıkış için kısıtlı açıklıkları olan, en azından kısmen girilebilecek kadar büyük, sürekli insan kullanımı için tasarlanmamış, yetersiz doğal havalandırması olan ve toksik ya da tehlikeli atmosferli alanlardır [1-3]. Bu alanlar iş sağlığı ve güvenliği açısından sağlıksız ve güvenli olmayan çalışma alanları olarak kabul edilmektedir. Bu alanlara örnek olarak Şekil 1’de gösterilen silolar, kanallar, kuyular, boru hatları, kanalizasyonlar, türbin olukları, kazanlar, fosseptik çukur veya tankları, kargo tankları ve depolama tankları verilebilir [4].
   İş kazaları istatistikleri incelendiğinde, kapalı alanlarda yaşanan kazaların genellikle ölümcül sonuçlara yol açtığı görülmektedir. Her yıl, kapalı alanlardaki kazalarda birçok işçi hayatını kaybetmektedir. Benzer şekilde sanayileşmiş ülkelerde, kapalı alan kaynaklı ölüm oranı her 100.000 işçide 0,05 ile 0,08 arasında değişmektedir. [5-7].

Kapalı alanlarda yapılan çalışmalarda karşılaşılabilecek tehlikeler ANSI/ASSE A10.43’na göre aşağıdaki gibidir.
a. Fiziksel Tehlikeler
• Yapı ve giriş-çıkış durumu (erişim ve çıkış yolları, aşağı doğru eğimli ve daralan duvarlar veya zeminler gibi, kişinin sıkışmasına veya boğulmasına neden olabilecek alanlar).
• Kapalı alana giriş ve çıkışta kullanılan giriş yerinin konumu ve boyutu
• Düşmeler
• Elektriksel tehlikeler
• Termal (ısı ile ilgili) tehlikeler
• Radyolojik tehlikeler
• Gürültü
• Yutulma (‘‘Engulfment’’ kişinin malzeme veya madde tarafından tamamen sarılması)
• Mekanik tehlikeler
b. Bitişik veya yalınındaki çalışmalardan veya alanlardan kaynaklanan tehlikeler.
c. Bitişik kapalı alanlardan gelebilecek tehlikeler.
d. Sıvı, gaz veya katı madde girişinden kaynaklanan tehlikeler (ani akışlar ve su baskını gibi).
e. Tehlikeli atmosferler:
• Oksijen yetersizliği
• Oksijen fazlalığı
• Yanıcı gazlar ve buharlar
• Yanıcı tozlar
• Zehirli toz, buhar veya gaz
f. Depolanmış enerji kaynaklarından kaynaklanan tehlikeler:
• Elektriksel
• Pnömatik (basınçlı hava)
• Hidrolik
• Basınç
• Buhar
• Sıvılaştırılmış gazlar
• Gerilim.
• Potansiyel enerji
g. Biyolojik tehlikeler:
• Biyolojik riskler
• Zararlılar (haşereler, kemirgenler gibi.)
• Yaban hayatı
• Küf
• Hayvansal atık
• Tıbbi atık
• Zehirli hayvanlar ve bitkiler
h. İş kapsamına ilişkin tehlikeler:
• Kapalı alana giriş işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla içeri getirilen alet, ekipman veya malzemelerden kaynaklanan tehlikeler.
• İlişkili iş faaliyetlerinden kaynaklanan tehlikeler.
i. Çalışma alanının aydınlatılması.
j. Giriş yapan kişilerin, kurtarma personelinden ayrılması (izolasyonu).
k. Tanımlanmış diğer tüm tehlikeler veya tehlikeli atmosferler.
l. İşletmede bulunmayan kişilerin (tedarikçi, dış gözlemci, misafir gibi) veya hayvanların işletmeye denetimsiz bir şekilde girmeleri.
Bir başka çalışmada ise kapalı alandaki temel tehlikeler yetersiz oksijen (%19,5 altı), yanıcı gazlar ve patlayıcı atmosfer, zehirli gaz birikimi (H₂S, CO gibi.), mekanik riskler (hareketli parçalar, boşluklar) ve kurtarma güçlüğü ve haberleşme sorunları olarak belirtilmiştir [9].
Issa ve arkadaşları (2016), yaptıkları çalışmada atmosferik tehlikelerin (oksijen yetersizliği ve toksik atmosfer koşulları) kapalı alan ölümlerinde önemli bir etken olduğunu ortaya koymuştur. Fiziksel tehlikeler (düşmeler, elektrik çarpması, makinalara kapılma veya sıkışma, yutulma gibi) de önemli etkenler arasında yer almakta ve kapalı alan ölümlerinin yarısına kadarından sorumlu tutulmaktadır. Şekil 2’de bazı kapalı alan çalışmaları gösterilmiştir. Tarım sektöründe ise yutulma en yaygın fiziksel etken olarak öne çıkmaktadır [10].
Ayrıca kapalı alan çalışmalarında; kapalı alan korkusu, panik, stres, dikkatsizlik kaynaklı kazalar gibi psikososyal risk etmenleri de vardır.

3. İŞ İZİN SİSTEMİ (PERMIT TO WORK)
   Bir kapalı alan, ciddi fiziksel zarara yol açabilecek bir tehlike barındırıyorsa, girmek ve çalışmak için izin gerektiren alan olarak sınıflandırılır. Bu tehlikeler; fiziksel tehlikeler, tehlikeli atmosfer, sıkışma riski, yutulma riski veya ciddi fiziksel zarara neden olma olasılığı taşıyan diğer tanımlanmış tehlikeleri de içerebilir. İş izin sistemi, potansiyel olarak tehlikeli olduğu belirlenen veya tehlikeli olma olasılığı olan işleri kontrol altında tutmak için kullanılan resmi ve kayıtlı bir süreçtir. “İş izin belgesi (Permit-to-Work)”, “izin” veya “çalışma izni” terimleri, genel bir çalışma sistemi kapsamında kullanılan ve bir işyerinin veya işin özel gereksinimlerine göre hazırlanmış basılı olarak ya da elektronik ortamda hazırlanan form veya belgeyi tanımlar (Şekil 3). Çalışma izin prosedürlerini hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek iş güvenliği profesyonellerinin yükümlülükleri arasında yer almaktadır. İş izin sistemi organizasyondaki tüm sorumlu kişiler arasında bir iletişim aracıdır [11].

İş izin sistemlerinin temel unsurları şunlardır:
• Belirli işleri kimlerin, hangi yetki sınırları içinde onaylayabileceği ve gerekli önlemleri kimin belirleyeceğinin açıkça tanımlanması
• İzinlerin düzenlenmesi, kullanımı ve kapatılması konularında eğitim ve talimat verilmesi
• Sistemin amaçlandığı şekilde çalıştığının sağlanması için izleme ve denetim yapılması
• Tehlikeli olarak kabul edilen iş türlerinin açık bir şekilde tanımlanması
• Görevlerin, risk değerlendirmelerinin, izin verilen görev süresinin ve ek ya da eş zamanlı çalışmalarının ve kontrol önlemlerinin açık ve standart bir şekilde tanımlanması
İş izin sistemi, belirli bir işin veya sahadaki eş zamanlı çalışmalarının risklerinin uygun şekilde değerlendirilmesini sağlamayı amaçlar. İster elle ister elektronik ortamda oluşturulsun, bu izin, belirli kişilere belirli bir zamanda ve belirli bir sahada belirli işleri yapma yetkisi veren ayrıntılı bir belgedir ve işi güvenli bir şekilde tamamlamak için gerekli temel önlemleri ortaya koyar.
İş izin sistemlerinin en uygun olduğu durumlar genellikle şunlardır:
• Üretim dışı işler (örneğin bakım, onarım, denetim, test, değişiklik, inşaat, söküm, uyarlama, , temizlik gibi.)
• Alışılagelen işlerin dışındaki işlemler
• İki veya daha fazla kişi ya da grubun işi güvenli şekilde tamamlamak için faaliyetlerini koordine etmesinin gerektiği işler
• İşin ve sorumluluğun bir gruptan diğerine devredildiği durumlar
İş izin sistemlerinin günlük işleyişinde yaygın olarak çeşitli roller vardır. Bu rolleri yerine getiren kişilere verilen unvanlarda farklılıklar olabilir (Tablo 1).

Tablo 1. İş İzin Sistemlerindeki Roller İçin Unvanların Karşılaştırılması

3.1 Sorumluluklar
Health and Safety Executive (HSE), İngiltere’de iş sağlığı ve güvenliği alanında faaliyet gösteren bağımsız ve resmi bir devlet kurumudur. HSE’nin yayınlamış olduğu İş İzin Sistemleri Hakkında Rehbere göre genel sorumluklar şu şekilde tanımlanmıştır.
İşverenler aşağıdakileri sağlamakla yükümlüdürler.

• Risk değerlendirmesinin ve acil durum planlarının yapılması
• Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan kapalı alanlara girmemesi için gerekli önlemlerin alınması,
• İş izin sistemi kapsamında yapılan tüm işler için uygun prosedürlerin oluşturulması ve sürdürülmesi,
• Çalışanların iş izinleri ve sistemleri hakkında bilgilendirilmesi ve bu sistemlerin kullanımı konusunda eğitilmesi için düzenlemelerin yapılması,
• İş izin sisteminin etkin ve doğru bir şekilde uygulandığından emin olmak üzere izlenmesi,
• İş izin sisteminin denetlenmesi ve gözden geçirilmesi,
• Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alması,
• İzin belgelerinin ya da bunların kayıtlarının, denetim veya olay incelemeleri için belirli bir süre saklanması,
• İş izin sisteminin doğru şekilde uygulanabilmesini sağlamak için yeterli kaynakların sağlanması [12].
  Saha veya Tesis Yöneticilerinin (başlatıcı, izin onaylayıcısı veya alan yetkilisi olarak görev yapanlar) sorumlukları aşağıdaki gibidir:
• İş izin belgesi gerektiren tüm işlerin tanımlanması,
• İzin belgesinde, yapılacak işin yeri, başlama zamanı ve süresinin açık şekilde tanımlanması,
• Diğer saha çalışmalarını etkileyebilecek iş izinlerinin uygun şekilde kontrol altına alınması,
• Aynı anda yapılması durumunda tehlike yaratabilecek tüm diğer işlerin askıya alınması ve güvenli hale getirilmesi,
• İşin zamanlaması ve kapsamına ilişkin sınırlamalar ile acil durumlarda alınacak önlemler tanımlanması,
• İzin belgelerinin hazırlanmasında görev alan ve işin denetlenmesi ve yürütülmesinden sorumlu olan tüm personelin belirlenmesi ve yeterliliğinin sağlanması,
• Devam eden vardiyalara, izin verilmiş ancak henüz tamamlanmamış işler hakkında yeterli bilgi sağlanması (Yapılan çalışmalarla ilgili yeni vardiya çalışanlarına bilgi verilmesi ve devir-teslim yapılması),
• İş izin sistemi kapsamında çalışan tüm personelin (yükleniciler dahil) görevlerini yerine getirmek için yeterli bilgiye ve yetkinliğe sahip olması,
  Yüklenici ve Alt Yüklenici Yönetiminin sorumlulukları aşasıdaki gibidir:
• İş izin sistemlerinin endüstride nasıl uygulandığını ve bu sistemlerin temel ilkelerini anladıklarından emin olunması,
• Kendilerinin veya çalışanlarının görev alacağı belirli sahalara uygulanan iş izin sistemlerini ve diğer düzenlemeleri anladıklarından emin olunması,
• Tüm uygulayıcı yetkililerin ve izin kullanıcılarının uygun şekilde eğitildiğinden ve çalışacakları işe, alana veya konuma özel düzenlemeleri de içerecek şekilde iş izin sistemlerini anladıklarından emin olunması,
• Eğitilmiş uygulayıcı yetkililere ilişkin güncel kayıtların tutulduğundan emin olunması,
  Sorumlu Yetkili (izin onaylayıcısı, izin düzenleyicisi veya alan yetkilisi olarak görev yapan) yükümlükleri aşağıdaki gibidir:
• Önerilen işe ilişkin tüm tehlikelerin tanımlanması ve uygun şekilde değerlendirilmesi,
• Saha veya tesisin güvenliğini sağlamak için gerekli tüm adımların belirlenmesi,
• Çalışma sahasının incelenmesi, işe başlamadan önce alınması gereken tüm önlemlerin (Elektrik, su, gaz gibi sistem yalıtımlarının belirlenmesi, kilit sistemlerinin hazırlanması) alınarak uygulanması ve izin süresince geçerliliğini koruyacak şekilde olmasının sağlanması,
• Uygulayıcı yetkilinin, alınan önlemler, alınması gereken ilave önlemler, kullanılacak özel ekipmanlar ve izlenecek prosedürler hakkında bilgilendirilmesi,
• Birbirini etkileyebilecek işlerin açık şekilde tanımlanması, çatışmanın önlenmesi veya izne eklenen önlemlerle (örneğin kaynak siperleri kullanımı gibi) güvenlik sağlanması,
• Kişilerin iznin süresi ve iş askıya alınırsa alınacak önlemler konusunda bilgilendirilmesi,
• Düzenlenen tüm izinlerin kopyaları uygun bir yerde ve düzenli şekilde tutulması, böylece saha personelinin hangi ekipmanın bakımda olduğunu ve kullanımda olmadığını kolayca görebilmesi,
• İş askıya alındığında ve yeniden başlatılmadan önce, ayrıca iş tamamlandığında iş sahası tekrar incelenmesi ve güvenli durumda olduğundan emin olunması,
• Vardiya devir prosedürünün düzgün şekilde uygulanması,
• İşin sonunda alınan önlemlerin ve izolasyonların kaldırılması,
• Alan yetkilisinin, tesis veya ekipmanın tam kontrolünü geri aldığını onaylaması,
  Süpervizör Personelinin (uygulayıcı yetkili veya izin kullanıcısı olarak görev yapan) sorumlukları aşağıdaki gibidir:
• Kendilerinin ve birlikte çalıştıkları kişilerin, sorumlu oldukları alanlarda geçerli olan iş izin sistemlerinin işleyişini anladığından emin olunması,
• Kullanıcılara, iş izin sistemlerini ve kendi işleri için gerekli özel önlemleri anlamalarını sağlamak amacıyla gerekli tüm bilgi, talimat ve eğitim verilmesi, anlatılan ve öğretilenleri anladıklarından emin olunması,
• Uygulayıcı yetkililerin ve izin kullanıcılarının, iş izin sistemi kapsamındaki sorumluluklarını tam olarak kavradığından emin olunması,
• İzin belgelerinde belirtilen koşulların ve önlemlerin tam olarak anlaşılması, uygulanması ve etkili bir şekilde izlenmesi,
• Bir iş tamamlandığında, askıya alındığında, koşullar değiştiğinde veya görevde değişiklik gerektiğinde, izin düzenleyicisinin ilgili ve yetkili birim ve yöneticilere bilgi vermesi,
  Bireyler (izin kullanıcısı, saha kontrolörü veya izolasyon yetkilisi olarak görev yapanlar) aşağıdakileri sağlamalıdır:
• Görev yapabilecekleri herhangi bir alanda uygulanan iş izin sistemlerini iyi anlamaları,
• İzin gerektiren bir işe, izin yetkilendirilip düzenlenmeden, içeriği anlaşılmadan ve gerekli önlemler alınmadan işe başlamaması,
• Kendilerine verilen (ya da katılacakları iş için gerekli olan) izinlerde belirtilen koşullar ve önlemler tam olarak uygulanması ve iş süresince etkili şekilde sürdürülmesi, kişisel koruyucu donanımın kullanılmadan önce gözden geçirilmesi ve iş süresince kullanılması,
• İzin belgelerinde ve talimatlarda belirtilen tüm önlemler ve güvenlik tedbirleri eksiksiz şekilde yerine getirilmesi,
• Şüpheye düştüklerinde ya da herhangi bir durum veya koşul değiştiğinde, çalışmayı derhal durdurması, çalışma alanını güvenli hale getirmesi ve hemen İSG profesyonellerine bilgi vermeleri [13].

3.2 Eğitim ve Yeterlilik
İş izin sistemlerinin karmaşık olması gerekmez; ancak çalışanların risk farkındalığını pekiştirmek ve güvenlik performansını artırmak için sürekli kullanım ve uygulama gerektirir. İş izin sisteminin tutarlı şekilde uygulanabilmesi için etkili eğitim şarttır. İş izin ofisinde eğitimler verilebilir (Şekil 4). Sistemde görev alanlar için kademeli eğitim seviyeleri olmalıdır. Eğitim, iş izin sisteminin etkin şekilde uygulanmasının temelini oluşturur ve kullanıcıların yetkinliğini destekler. Eğitim, iş izin kullanıcıları için ilk adımdır ve tüm ilgili kişilerin sürekli katılımı, sistemi anlama ve sahiplenmeyi geliştirmek için gereklidir.
İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili;
a) Programların hazırlanması ve uygulanmasını,
b) Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini,
c) Çalışanların bu programlara katılmasını ve katılımların eğitim katılım tutanağı ile kayıt altına alınmasını,
ç) Program sonunda katılanlar için yapılacak değerlendirmeye dayanarak eğitim belgesi düzenlenmesini sağlar [14].
Eğitim verildikten sonra, katılımcıların istenilen standartlara ulaşıp ulaşmadığını kontrol etmek için yeterlilik testi yapılmalıdır. Ayrıca, belirli aralıklarla bu yeterlilik yeniden test edilmelidir. Eğitim ve yeterlilik değerlendirmelerine ilişkin kayıtlar tutulmalıdır. Bu kayıtlar, bireylerin iş izin sistemi kapsamında belirli rolleri yerine getirme yeterliliğini taşıdıklarını belgelemek açısından yararlı olacaktır.
Eğitim en az aşağıdaki konuları kapsamalıdır:
• Kapalı alan giriş programına yönelik yeni veya yenilenmiş prosedürlerin tanıtımı,
• Kapalı alanlarda karşılaşılan genel tehlikelerin açıklanması,
• Giriş yapılabilecek kapalı alanlara özgü özel tehlikelerin tartışılması,
• Güvenli giriş işlemleri için standartlara uygun kişisel koruyucu donanımların veya diğer ekipmanların seçilmesi ve kullanılması,
• Kapalı alan giriş programı ve güvenli giriş işlemleri için gerekli olan kapalı alan giriş izin gerekliliklerinin açıklanması,
• Her kapalı alan için belirlenmiş acil durum kurallarının (protokollerinin) ve prosedürlerinin gözden geçirilmesi ve anlaşılması.
3.3 Kapalı Alan Çalışması İş İzni
Bir kapalı alan, ciddi fiziksel zarar verebilecek bir tehlike içeriyorsa izin gerektiren kapalı alan olarak sınıflandırılır. İzinli bir kapalı alana giriş yetkisi verilmeden önce; alanın kabul edilebilir giriş koşullarını karşıladığını ve giriş için güvenli olduğunu belgelemek üzere bir kapalı alan giriş izni hazırlanmalıdır. İzinli bir kapalı alana giriş başlamadan önce, giriş hazırlıklarının tamamlandığını onaylayan kapalı alan giriş izni ilgili sorumlular tarafından imzalanmalıdır.
ANSI/ASSE A10.43’e göre kapalı alan giriş izni en az aşağıdaki bilgileri içermelidir:
• Girilecek kapalı alan tanımı
• Giriş amacı
• Giriş tarihi
• Giriş süresi
• Kapalı alana giriş ekibi üyelerinin listesi
• Kapalı alandaki katılımcıların doğru bir şekilde izlenmesini sağlayan bir yöntem
• Kapalı alana ait tehlikeler
• Tehlikeli atmosferleri havalandırma veya izolasyon yoluyla ortadan kaldırmak veya kontrol altına almak için kullanılan önlemler
• Ciddi fiziksel tehlikeleri izolasyon veya kilitleme yoluyla ortadan kaldırmak veya kontrol etmek için kullanılan önlemler
• Kabul edilebilir giriş koşulları
• Hava test cihazı tarafından yapılan ilk ve periyodik hava ölçüm sonuçları
• İlk ve periyodik gaz ölçüm testlerini gerçekleştiren kişinin bilgileri
• Testlerin ne zaman yapıldığı
• Çağrılabilecek kurtarma hizmeti
• Kurtarma hizmetlerini çağırmak için kullanılacak iletişim araçları
• Giriş yetkilendirmesinden önce, iletişim sisteminin çalışırlığının kontrol edilmesi
• Giriş işlemi süresince, gözcü ile giren kişi arasında kesintisiz iletişim sağlanmasına yönelik iletişim araçları.
Aşağıdakiler için gerekli ekipman ve izinlerin listesi:
 Kişisel koruma donanımları (KKD)
 Ortam havası koşullarının test edilmesi
 Sistem izolasyonu gerçekleştirecek körleme, vana, şalter gibi aparatların denetlenerek görevlerini yapabileceklerinin onaylanması
 Bu yalıtım aparatlarının çalışma sırasında yanlışlıkla açılmasını önleyecek kilit sistemlerinin hazırlanması
 İletişim sistemleri
 Alarm sistemleri
 Geri kurtarma sistem ekipmanları
 Kurtarma ekipmanları
 Giriş yapan kişinin kaldırılmasına yönelik ekipmanlar
 Kapalı alanda yapılacak işe izin verilmesi için gereken diğer çalışma izinlerinin listesi (örneğin sıcak iş, kazı veya kritik kaldırma işlemleri gibi).
Kapalı iş izin forumları işyerindeki firmaların dillerinde hazırlanır. Yaptığımız Rusya’daki Volgograd Deep Conversion Projesinde iş izin formları Türkçe, İngilizce ve Rusça olarak hazırlanmıştır. Örnek kapalı alan formları Şekil 5’te gösterilmiştir.
Kapalı alan giriş izni, girilecek kapalı alan türüne göre özelleştirilebilir veya herhangi bir kapalı alan girişinde kullanılmasına olanak tanıyan kapsamlı bir alan listesi içerebilir. Her durumda, kapalı alan giriş iznindeki tüm alanlar doldurulmalı ya da uygulanamaz ise bu durum belirtilmelidir. Kapalı alan iş izin formu, sürece katılan herkes arasında iletişimi kolaylaştırmalıdır. İş izin formlarındaki imzalar tarihli ve saatli olmalıdır.
Kapalı alan içerisinde yapılacak diğer işler içinde izinler alınmalıdır. Kapalı alan izin formunun yanında onlar içinde formlar hazırlanmalıdır. Örneğin sıcak çalışma izni, soğuk çalışma izni, yüksekte çalışma izni gibi.
Hangi ortam kullanılırsa kullanılsın (kâğıt veya elektronik), belirli izin türlerinin ve kullanım alanlarının herkes tarafından net bir şekilde anlaşılması önemlidir. Olabildiğince izinler ve tehlikeli faaliyet sertifikaları, sektör genelinde tutarlılığı sağlamak için birincil renklerde (mavi, kırmızı veya sarı) düzenlenmelidir.

4. SONUÇ
   Kapalı alanlar, yapısal sınırlamaları, çalışma zorlukları, kaçış güçlükleri ve atmosferik tehlikeleri nedeniyle ciddi iş sağlığı ve güvenliği riskleri taşıyan çalışma ortamlarıdır. Bu alanlarda meydana gelen kazalar çoğunlukla ölümcül sonuçlar doğurmakta ve pek çok endüstri kolunda yaygın olarak karşılaşılmaktadır. İş izin sistemleri, risk yönetimi çerçevesinde proaktif bir güvenlik yaklaşımını oluşturur. Bu sistemler, olası tehlikelerin önceden değerlendirilmesini, çalışanların yetkinliğinin sağlanmasını, denetim ve iletişim süreçlerinin etkinleştirilmesini sağlayarak sistematik bir güvenlik kültürü oluşturur. Etkili bir iş izin sistemi için, gerekli eğitim ve yeterlilik süreçlerinin düzenli olarak uygulanması ve tüm sorumlulukların açıkça tanımlanması büyük önem taşımaktadır. İş izin sistemi, gerekli eğitimi almamış, tehlikeler ve alınan önlemleri bilmeyen kişilerin kapalı alana girmesini engelleyerek, yalnızca yetkili ve bilinçli personelin iş yapmasına izin verir. Böylece plansız iş girişimleri, yetersiz donanım veya denetimsiz çalışmalar gibi kazaya neden olabilecek davranışların önüne geçilir. İş izin sistemi, sadece güvenlik önlemlerini değil aynı zamanda kurumsal sorumluluk zincirini de güçlendirir. Sistemin etkin şekilde uygulandığı iş yerlerinde, kaza oranlarında anlamlı azalma yaşandığı yapılan araştırmalarda görülmüştür.
   Kapalı alanlarda yürütülen işlerin risk düzeyi yüksek ve çoğu zaman geri dönüşsüz sonuçlara yol açabilecek nitelikte olması, iş izin sistemlerinin yalnızca bir kontrol mekanizması değil; aynı zamanda yaşam koruyucu bir güvenlik protokolü olarak değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, kapalı alan güvenliğine ilişkin mevzuatların, standartların ve iyi uygulama örneklerinin saha gerçeklikleriyle uyumlu hale getirilerek güncellenmesi, iş kazalarının önlenmesi yönünde etkili ve sürdürülebilir bir yaklaşımın temelini oluşturacaktır.
   İşverenler, mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesini de kapsayacak şekilde her türlü önlemin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç, gereç, ekipman ve donanımların sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmakla yükümlüdürler. İşverenlerin risk değerlendirmesi, acil durum planlarının hazırlanması ve kapalı alan çalışma prosedürlerinin hazırlanmasında ana sorumlu olduğu unutulmamalıdır. İşverenler kapalı alan çalışmalarında alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

KAYNAKÇA
1. Government of the United Kingdom (1997) The Confined Spaces Regulations. Health and Safety Executive, Government of the United Kingdom, London, England.
2. Government of Singapore (2009) Workplace Safety and Health (Confined Spaces) Regulations. Ministry of Manpower, Government of Singapore, Singapore.
3. Government of Canada (2017) Canadian Occupational Health and Safety Regulations (SOR/86-304) Part XI- Confined Spaces. Department of Justice, Government of Canada, Ottowa, Canada.
4. ANSI/ASSE A10.43- 2016 Confined Spaces in Construction and Demolition Operations
5. Burlet-Vienney, D., Chinniah, Y., Bahloul, A. (2014) The need for a comprehensive approach to managing confined space entry: summary of the literature and recommendations for next steps. J. Occup. Environ. Hyg. 11 (8), 485–498. https://doi.org/10.1080/15459624.2013.87758.
6. Meyer, S., (2003) Fatal occupational injuries involving confined spaces. Occup. Health Saf. 72 (11), 58–64.
7. Smith, K. (2013) Indecent enclosure. Saf. Health Pract. 31 (9), 48–50.
8. Selman, J., Spickett, J., Jansz, J., Mullins, B., 2018. An investigation into the rate and mechanism of incident of work-related confined space fatalities. Saf. Sci. 109 (Nov 2018), 333–343. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2018.06.014.
9. Lingard, H., & Rowlinson, S. (2005) Occupational Health and Safety in Construction Project Management. Spon Press.
10. Issa, S.F., Cheng, Y.H., Field, W.E., 2016. Summary of agricultural confined-space related cases: 1964–2013. J. Agric. Saf. Health 22 (1), 33–45.
11. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik (2012) Resmî Gazete Sayısı: 28512.
12. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012), Resmî Gazete Sayısı: 28339.
13. HSG250 HSE Guidance on permit-to-work systems
14. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (2013), Resmî Gazete Sayısı: 28648.